verenigingsavond 11 oktober 2022

Voor deze avond was dhr. Wilfried van der Elst uitgenodigd voor een lezing. Dhr. van Elst heeft jarenlang in het aquarium van de Zoo van Antwerpen gewerkt en is onlangs met pensioen gegaan. Tijdens deze lezing stond de grote renovatie van het aquarium centraal.
Het gebouw waarin het aquarium is gevestigd, dateert uit 1908 en de bouw hiervan heeft 3 jaar geduurd. Het aquarium van Artis werd hierbij als voorbeeld gebruikt en dat is dan ook te zien. De dierentuin werd in die tijd aan de rand van de stad aangelegd, in het oostelijk deel. Nadat het nabij gelegen station ook volledig werd gerenoveerd is dat uitgegroeid tot het centraal station van Antwerpen. In de loop der jaren is de Zoo dan volledig ingebouwd en ligt nu midden in het centrum.  In die tijd werden de bakken verlicht met daglicht en verwarming bestond ook toen niet. In een speciale ruimte, het tropisch zaaltje genaamd, werd de ruimte verwarmd waardoor ook de bakken werden verwarmd. In deze ruimte zijn in de loop van de tijd bakken voorzien van plexiglas. Door deze te lijmen ontstaat er een proces wat uit er eindelijk voor zorgt dat dit plexiglas erg broos wordt met alle risico’s van dien. Kortom men besloot om dit grondig te gaan renoveren. In eerste instantie werd er een begroting van 1.2 miljoen euro opgesteld maar uiteindelijk heeft dit 6.5 miljoen euro gekost.

Na een grondige voorbereiding kom men beginnen. Als eerste moest er onderdak gevonden worden voor de huidige vissen. Met name voor de grotere vissen was dit een uitdaging. De vissen konden tijdelijk geplaatst worden bij een dierentuin in Istanboel, maar deze moesten daar dan ook nog naar toe. Een gespecialiseerd bedrijf uit Portugal werd hiervoor ingehuurd en deze hadden grote tanks voorzien van zuurstof en verwarming.  Als de vissen stress ervaren gaan ze slijm produceren wat in het water terecht komt. Ook dit is schadelijk voor de vissen. Hiervoor zijn ook speciale pompen om dit tegen te gaan.

De volgende fase was het afbreken van de bakken en de inrichting. Hierbij liepen ze tegen het probleem dat men in die tijd bijzonder veel cement had gebruikt en dat alles dan keihard was. Hiervoor waren dan ook kleine sloopmachines nodig. Deze waren echter te groot voor de ingang en er moest een speciale opening in de muur gemaakt worden. Een klein probleem hierbij was dat het gebouw een monumentaal pand is. Hierdoor moest er eerst toestemming gevraagd worden aan de gemeente Antwerpen om dat te mogen doen. Uiteindelijk mocht dit onder voorwaarde dat de muur weer in originele staat werd herstelt.

Nadat alle puin was opgeruimd kon er begonnen worden met de opbouw. Een grote uitdaging was alle filters en leidingen goed te plaatsen. Ze hebben ervoor gekozen om twee systemen aan te leggen voor het zoutwater, een verwarmd en een onverwarmd circuit. In de kelder hebben ze grote bassins aangelegd van waaruit de bakken worden ververst. Dit hebben ze ook bij de quarantaine bakken gedaan en ze hebben bij deze bakken zowel het koude en het warme circuit op aangesloten. Hierdoor kan men dan zelf kiezen wat er in moet. Het aquarium krijgt met enige regelmaat dieren ter opvang die vanuit de douane in beslag zijn genomen en middels dit systeem kan men de bakken met het gewenste water vullen.

Voor het inrichten van de bakken werden decorbouwers ingevlogen. Eerst werd er met pijpen een profiel gemaakt. Hierin werden diverse buizen verwerkt. Er waren buizen waarin de vissen zich konden schuilen, buizen waardoor voer wordt gegeven en buizen die zorgen voor stroming. Daarover kwam een gaas en dit werd met spuitbeton bewerkt. Daarover gingen nog twee lagen waarbij de kleur werd aangebracht en de specie werd bewerkt (curving) om alles een natuurlijk effect te geven. Nadat alles was uitgehard konden de bakken gevuld gaan worden. Eerst werd alles met zoetwater gevuld en uiteindelijk werden ze gevuld met zoutwater. Dit hebben ze regelmatig moeten verversen om alle stoffen en afval uit het water te halen. Nadat de waterkwaliteit op orde was, konden de vissen erin.

Als laatste hebben ze de centrale hal aangepakt, ook deze werd helemaal gestript en voorzien van nieuw marmer en verlichting. Dit is allemaal gedaan toen de vissen er al in zaten. Op de vraag of dit niet schadelijk was voor de vissen, kwam er een verassend antwoord. Natuurlijk levert dit stress op bij de vissen maar op deze manier raken de vissen ook gewend aan geluiden en beweging van buiten af zodat ze hier niet meer van schrikken en zich goed laten zien.

Tot slot liet hij ook nog de opbouw zien van een goot koraalaquarium met een inhoud van 300.000 liter. Bijzonder daarbij was toch wel het plaatsen van de 5 meter lange en 4 meter hoog gebogen voorruit. Deze is in Amerika gemaakt en is door een speciaal team geïnstalleerd. Dit was letterlijk passen en meten om de ruit goed te plaatsen.

Dit hele proces heeft dhr. van der Elst nauwkeurig vastgelegd op foto’s. Deze heeft hij in zijn presentatie gebruikt, compleet met filmpjes. In combinatie met een Vlaams accent en de nodige humor was dit dan ook een zeer fraaie, leerzame en plezante lezing.

Halverwege de lezing was er natuurlijk een gezellige pauze, waar de leden van de vereniging hun ervaringen konden uitwisselen.

Thorn van Bragt